بـنـا بـه روايـت گـزنـفـون - شاگرد سقراط - وى در گفتگو با آريستودم اظهار مى دارد: خـداونـد در انـعـامـش به ما به آفريدن بدن ما اكتفا نكرده و مهم ترين چيزى كه به ما عـطـا كـرده عـقل است . در پاسخ به آنكسا گورس كه مى گويد انسان چون دست دارد مـى انـديـشد، سقراط مى گويد: تفوق انسان را نمى توان صرفا با ساختمان بدنش توجيه كرد و علت حقيقى اين تفوق و برترى را بايد در داشتن عقلش جست .
سـقـراط مـى گـويـد هـمـان طـور كـه بـدن مـا جـزيـى از جـهـان طـبـيـعـى اسـت عـقـل مـا هم قطره اى از درياى عقل كلى (= نفس كيهانى ) است . و ما به كمك آنچه در خود مى بـيـنيم در باب توانايى عقل كلى مى توانيم نظر بدهيم و حكم كنيم . همانطور كه روح ما فـرمانرواى بدن ماست عقل كلى - يا نفس كيهانى - نيز بر همه اشياء حكومت دارد. همانطور كـه فـكـر مـا در يـك لحـظـه مى تواند به چند چيز مختلف و دور از يكديگر بپردازد فكر عـقـل كـلى هـم قـادر اسـت در آن واحـد مـشـغـول هـمـه چـيـزهـاى عـالم بـاشـد. پـس عـقـل كـل را بـه بهانه نامريى بودن نبايد انكار كرد. روح ما نيز به چشم سر ديده نمى شـود و بـا ايـن هـمـه مـا درباره وجودش شكى نداريم و مى دانيم بدن ما به فرمان قدرت اوسـت . نـفـس فـردى مـا بـارقـه اى اسـت از آفـتـاب نـفـس كـيـهـانـى يـا عقل كلى .
بـديـنـسان ، كيهان - انسان شناسى چرخه توالد و تناسخ از طريق فيثاغورث كه سفرى مـطـالعـاتـى بـه قـاره هـنـد دارد و پـيروانش كه به چنين چرخه اى باور مى بندند در ذهن سـقـراط جـاى مـى گـيـرد و از طـريـق افلاطون و تا حدودى ارسطو نشر مى يابد. مورخان فلسفه در اين حقيقت كه فيثاغورث به حكماى هند شباهت دارد 44 ترديد نمى كنند.
تعاليم فيثاغورث بر اين پايه قرار دارد كه نفس فردى قطره اى از نفس كيهانى است . بـدن ، مردنى است اما نفس فردى (= آگاهى محض ذهن ) پيش از آن كه در زهدانى وارد شود در بـدن ديگرى گرفتار بوده است و در هزاران بدن ديگر، و هر بار پس از مردن بدن ، بـه زهـدان تـازه اى انـتـقـال يـافـتـه اسـت . شـارل ورنـر مى نويسد: روح كه پيش از حـلول در بـدن وجـود داشت ، ناميرا است . روح از راه كيفر (ديدن ) در كالبد زندانى است و بدن براى آن مثل گور است . در آن دم كه مرگش خوانند چون از تن جدا شود ناگزير به كـالبـدى ديـگـر در مـى آيـد. فـضـاى عـالم پـر از ارواحـى اسـت كـه مـنـتـظـر حـلول دوبـاره انـد. بـنـا بـه گـفـتـه فـيـثاغورث روح انسانى مى تواند در كالبد حيوان حـلول كـنـد. بـديـنـسـان روح بـايد رشته ممتدى از صور وجودى را بپيمايد و هر بار به صورتى در خور اعمال وجود پيشين خود در آيد.
قـانـونـى بى رحم وى را به كشيدن بار همان محنتها و عذابهايى محكوم مى سازد كه خود بر ديگران روا داشته بود. با وصف اين ، مجازات شدن روح بى پايان نيست . روح چون بـر نـامـوس جـهـان (اصـل وجـود) وقـوف و بـه سـاحـت عـدل و تـقـدس و صـفـا راه يـافـت (به حالت خلسه فرو رفت ) رهايى مى يابد. پرهيز، اساسا تزكيه نفسى است كه روح را از بند تن آزاد مى كند. سرنوشت روح اين است كه از گـردونـه بـاز پـيـدايـى (چـرخـه توالد و تناسخ ) بگريزد تا كام خود را يكسره از آن سعادت ابدى كه در خور طبيعت ايزدى اوست شيرين كند. 45
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند